Przewlekła niewydolność nerek

Witajcie

w tym wpisie wpisie chcielibyśmy przybliżyć Wam odrobinę kwestię dotyczącą przewlekłej choroby nerek.

Czym jest niewydolność nerek?

Niewydolność nerek, czyli obniżenie funkcji filtracyjnej nerek, można porównać do sytuacji zaburzenia odpływu wody ze zlewu. Wyobraźcie sobie, że do odpływu zakładacie sitko. Im jest gęstsze czy im bardziej zapchane, tym woda odpływa wolniej. Podobnie jest z nerkami. Im gorsza ich funkcja filtracyjna nerek, tym wolniejsze oczyszczanie krwi z produktów przemiany materii i tym wolniejsze wydalanie wody z organizmu.

W zależności od tego czy przyczyną stanu jest problem dróg odprowadzających mocz (czyli moczowodów, pęcherza moczwego), samych nerek, czy procesów związanych do dopływem krwi do nerek (drożności tętnic nerkowych, ciśnienia tętniczego krwi), mówimy o odpowiednio zanerkowych, nerkowych i przednerkowych mechanizmach niewydolności nerek.

Parametrem pozwalającym określać funkcję wydolności nerek jest stężenie kreatyniny we krwi oraz wyliczany jej podstawie parametr jakim wielkość filtracji kłębuszkowej, w skrócie oznaczany jako eGFR. Oba parametry są jednymi z podstawowych parametrów jakie oznaczane są w badaniach krwi.

Inne porównanie jakie można zastosować do niewydolności nerek oraz charakteru tej choroby jest następujące. Pomyślmy o nerkach jak o dużych filtrach powietrza – im gorsza funkcja tych filtrów, tym gorsza jakość powietrza (w tym przypadku krwi).

Klasyfikacja niewydolności nerek

Stopień 1 , prawidłowa funkcji nerek GFR (>90 mL/min/1.73 m2)

Stopień 2: łagodne uszkodzenie funkcji nerek (60-89 mL/min/1.73 m2)

Stopień 3a: umiarkowane uszkodzenie funkcji nerek z GFR (45-59 mL/min/1.73 m2)

Stopień 3b: umiarkowane uszkodzenie funkcji nerek (30-44 mL/min/1.73 m2)

Stopień 4: ciężkie uszkodzenie funkcji nerek (15-29 mL/min/1.73 m2)

Stopień 5: tzw. Schyłkowa niewydolność nerek (GFR < 15 mL/min/1.73 m2 or dialysis)

Badaniami uzupełniającymi ocenę pacjenta z niewydolnością nerek są:

– badanie ogólne moczu

– badanie USG jamy brzusznej ze szczególną oceną funkcji nerek

Z klinicznego punktu widzenia istotna jest jedna sprawa – podobnie jak w przypadku nadciśnienia tętniczego, kiedy choroba bywa bezobjawowa, niewydolność nerek na początku również bywa bezobjawowa. Często pierwsze objawy związane z chorobą pojawiają się dopiero od etapu 4.

Tak na marginesie – jak być może wiecie – jednym z powodów pojawiającego się nadciśnienia tętniczego (stąd konieczność diagnostyki w tym kierunku) – jest właśnie niewydolność nerek.

Jakie są inne objawy niewydolności nerek?

To szereg objawów, często niecharakterystycznych, jak zmęczenie, osłabienie, zaburzenia koncentracji, obniżenie wydolności wysiłkowej, senność, ale w grę wchodzą także objawy poważne, jak rozwijające się szybko choroby układu krążenia jak choroba wieńcowa I jej następstwa. Wciąż bywa niestety tak, że jedną z pierwszych klinicznych manifestacji niewydolności nerek u pacjentów, którzy nie trafili wcześniej do lekarzy jest np. bardzo wysokie ciśnienie krwi manifestujące się obrzękiem płuc. 

Bardziej klinicznie jawne objawy towarzyszą schyłkowej fazie niewydolności nerek, która w momencie diagnozy wymaga tak naprawdę leczenia nerkozastępczego.

Są nimi zapalenie osierdzia i mięśnia sercowego; ciężkie zaburzenia funkcji poznawczych włącznie do śpiączki; zespół niespokojnych nóg (nawracające, niekontrolowane skurcze mięśnia kończyn dolnych); zaburzenia czynności przewodu pokarmowego (brak apetytu, zaburzenia trawienia); swędzenie skóry, która jest sucha; podatność na krwawienia.

Skąd bierze się osłabienie w niewydolności nerek?

Powodem jest pojawiająca się w przebiegu niewydolności nerek niedokrwistość, obniżenie poziomu hemoglobiny, która jest nośnikiem tlenu. W nerkach produkowana jest substancja, która wspomaga produkcję czerwonych krwinek, stąd jej niedobór w przewlekłej chorobie nerek, powoduje pojawienie się niedokrwistości.

Inny poważny problem związany z przewlekłą chorobą nerek to zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforanowej, co wiąże się z podatnością na osteoporozę i wymaga stosowania w zaawansowanej fazie choroby suplementacji witaminy D i preparatów wapnia.

Jakie są konsekwencje współwystępowania niewydolności nerek dla pacjentów kardiologicznych?

1. Metabolizm leków. Wiele leków stosowanych przez pacjentów kardiologicznych jest metabolizowanych i wydalanych przez nerki; gorsza funkcja nerek może oznaczać kumulację leków we krwi i tym samym przedłużenie ich czasu działania. Jeśli są to leki obniżające ciśnienie tętnicze krwi, może dojść do wzmocnienia ich efektu. Jeśli są to leki przeciwzakrzepowe, może dojść do nasilenia efektu przeciwzakrzepowego.
2. Pogorszenie funkcji nerek. Pacjenci w początkowych etapach niewydolności nerek, powinni być ostrożni w odniesieniu do korzystania z pewnych leków. Tymi lekami są m.in. ACE-inhibitory; dawka tych leków powinna być modyfikowana w zależności od funkcji nerek.
3. Badania biochemiczne. Pacjenci z niewydolnością nerek powinni regularnie wykonywać badania biochemiczne krwi. Im większe nasilenie niewydolności nerek, tym częstsze powinny być badania.
4. Nawodnienie. To częsty problem w praktyce klinicznej. Nieodpowiednie nawodnienie organizmu (niestety im jesteśmy starsi tym mniej chętnie pijemy) powoduje, że niewydolność nerek nasila się. W sytuacjach „książkowych” scenariusz zaostrzenia choroby wygląda następująco: pacjent np. z niewydolnością serca i łagodnym uszkodzenie nerek ma infekcję i gorączkę; traci wodę pocąc się, dodatkowo przyjmuje leki przeciwzapalne, które negatywnie wpływają na funkcję nerek, stosuje leki przeciwnadciśnieniowe, które w stanie odwodnienia dodatkowo obniżają ciśnienie tętnicze krwi; obniżenie ciśnienia tętniczego obniża poziom filtracji krwi przez nerki i nasila objawy ich niewydolności. Zatem w takim przypadku w ciągu kilku dni może dojść do ciężkiego zaostrzenia niewydolności nerek.