Czy po wszczepieniu stymulatora serca, ICD, CRT- P, CRT- D mogę bezpiecznie wykonać badanie przy użyciu rezonansu magnetycznego?

Rezonans magnetyczny jest urządzeniemmedycznym, wykorzystywanym do badania ludzkiego ciała. W chwili obecnej jest to jeden z najdokładniejszych sposobów wniknięcia do wnętrza organizmu.

Obrazowanie za pomocą tej metody możliwe jest dzięki polu magnetycznemu o różnej sile, wytwarzanemu przez magnes umieszczony w aparacie. 

Urządzenia do rezonansu możemy podzielić na:

• niskopolowe: 0,2Tesla; 0,35Tesla
• wysokopolowe: 1,5Tesla; 3Tesla 

Powyższe liczby mówią o sile pola magnetycznego. Im wyższa wartość Tesla, tym obrazy otrzymane podczas badania będą miały wyższą jakość. Otrzymane obrazy będą dokładniejsze i bardziej szczegółowe, a także powstaną w krótszym czasie.

Urządzenia do rezonansu mogą mieć różną konstrukcję. Dzielimy je na:

• zamknięte, w których pacjent wjeżdża na stole do ciasnej zamkniętej przestrzeni

• otwarte – pacjent nie przebywa w ciasnej, zamkniętej przestrzeni. Leżąc na specjalnym stole przebywa on w polu magnetycznym, ale przez cały czas zachowuje kontakt wzrokowy z otoczeniem. Taka budowa aparatu jest doskonałym rozwiązaniem dla pacjentów cierpiących na klaustrofobię, otyłych, o atletycznej budowie, z ograniczonym kontaktem logicznym, czy też dzieci.

Badania przy zastosowaniu rezonansu magnetycznego, w porównaniu z badaniami radiologicznymi wykorzystującymi promieniowanie rentgenowskie, są nieinwazyjne.

Pole magnetyczne, które jest wykorzystywane w tym badaniu jest nieszkodliwe dla organizmu człowieka. 

Badania MRI pozwalają dokładnie zobrazować tkanki miękkie, mięśnie, stawy, ośrodkowy układ nerwowy, rdzeń kręgowy, nerwy, a więc mają zastosowanie w diagnozowaniu bardzo wielu chorób. 

Jednakże badanie rezonansem magnetycznym jest najczęściej wymienianym zagrożeniem dla pacjentów z wszczepionymi układami serca. 

Co zatem powinien zrobić pacjent z wszczepionym urządzeniem, który ma potrzebę wykonać badanie MRI? 

Bezwzględnie należy pamiętać, że badanie to wykorzystuje bardzo silne pole magnetyczne i z całą pewnością będzie oddziaływać na wszczepione urządzenie. 

Silne pole magnetyczne może zahamować stymulację, może spowodować wyindukowanie znacznie większych prądów. Prądy te mogą podgrzewać wszczepione urządzenie, a także końcówki elektrod umieszczonych w mięśniu sercowym. Jeżeli wzrost temperatury będzie duży może dojść do poparzenia tkanek znajdujących się wokół metalowych części i powikłań. Istnieje także ryzyko uszkodzenia elektroniki urządzenia lub zresetowanie programu.

Świadomość tego faktu mają także producenci urządzeń wszczepialnych. Widzą oni rosnącą potrzebę wykonywania badań MRI i od kilku lat produkują specjalne wersje stymulatorów, kardiowerterów – defibrylatorów i elektrod odpornych na badanie rezonansem magnetycznym i posiadających certyfikat do wykonywania badania MRI (tzw. pro MRI lub MRI conditional). Wszczepialne urządzenia certyfikowane do MRI dopuszczają bezpieczne wykonanie badania rezonansem magnetycznym na warunkach określonych przez producenta. Producenci zadbali, aby urządzenie można było przełączyć w tryb umożliwiający badanie MRI, a także o to by ułatwić lekarzom rozpoznanie takiego urządzenia. Zostały wprowadzone odpowiednie oznakowania na opakowaniach oraz  podczas kontroli lekarz może wydrukować instrukcję dla radiologa, dotyczącą przeprowadzenia badania MRI dla konkretnego wszczepionego układu. Aktualnie większość produkowanych urządzeń wszczepialnych jest dostosowana do badania rezonansem 1,5 T a coraz więcej również 3T.

Jeżeli pacjent ma wszczepione urządzenie starszego typu, a pojawia się wskazanie do wykonania badania rezonansem magnetycznym, lekarz rozważa indywidualnie przewagę korzyści  nad ryzykiem wykonania takiego badania.

W przypadku urządzeń nowego typu, jak i starszego typu, pacjent powinien zgłosić się na wizytę do poradni kontrolującej wszczepione urządzenie. 

Podczas takiej wizyty lekarz sprawdzi z jakim typem urządzenia ma do czynienia. Zawsze może z inżynierem z firmy skonsultować decyzję bezpiecznego wykonania badania MRI. 

Jeżeli zostanie podjęta decyzja o wykonaniu badania rezonansem magnetycznym urządzenie zostanie od razu przeprogramowane na tryb MRI, który pozwoli zminimalizować negatywny wpływ silnego pola magnetycznego na urządzenie.

Poza tym lekarz wystawia pacjentowi zalecenie / zgodę na wykonie badania MRI, z którym pacjent udaje się do Pracowni Rezonansu Magnetycznego. 

Analizatory do kontroli urządzeń niektórych firm mają przygotowane gotowe informacje dla radiologa, które drukuje lekarz i przekazuje pacjentowi w poradni przed badaniem MRI. 

Takie zalecenie z poradni jest bardzo ważne dla technika wykonującego badanie MRI, gdyż mówi ono o tym że urządzenie zostało przeprogramowane i może on bezpiecznie wykonać badanie u pacjenta.

Pacjent powinien także pamiętać o tym, że po wykonanym badaniu MRI powinien ponownie zgłosić się do poradni kontrolującej urządzenia wszczepialne. Podczas takiej wizyty lekarz przełączy urządzenie z trybu MRI na tryb normalnej pracy i dodatkowo sprawdzi wszystkie parametry. 

Stymulatory, kardiowertery-defibrylatory, CRT- P, CRT- D niektórych firm przełączają się automatycznie z trybu MRI w tryb pracy codziennej, ale o tym czy konkretne urządzenie ma takie możliwości pacjent zostanie poinformowany przez lekarza w poradni. 

Podsumujmy więc na zakończenie…

Aktualny stan wiedzy wskazuje na to, że badanie rezonansem magnetycznym u pacjentów mających wszczepione urządzenia może być wykonane bezpiecznie, przy zachowaniu określonych środków ostrożności.

mgr Marta Klemczak – elektroradiolog
Pracownia Elektrofizjologii przy Oddziale Kardiologii z Pododdziałem  Intensywnej Opieki Kardiologicznej Szpitala Wojewódzkiego im.  Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Łomży, kierowana przez Panią dr n. med. Annę Lewczuk.