18 dni życia, czyli historia pierwszego przeszczepu serca

Kiedy został wykonany pierwszy przeszczep serca?

To było 3 grudnia 1967 roku, w Kapsztadzie, w RPA. Mężczyźnie o imieniu Louise przeszczepiono serce kobiety o imieniu Denise. Dokonał tego profesor Christiaan Barnard z zespołem. Informacja o tym wydarzeniu momentalnie obiegła świat.

Gdzie uczył się profesor Barnard?

Marzenia o transplantacjach serca dojrzewały w głowach lekarzy od wielu lat. Takie marzenia rodziły się z niezgody na to, że ginęli pacjenci z ciężką niewydolnością serca. W USA pracowano nad wszelkimi aspektami związanymi z przeszczepianiem serca, opracowywano techniki zespoleń. Profesor Barnard szkolił swoje umiejętności w tych ośrodkach amerykańskich, które przygotowywały się do przeszczepień.

Jakie okoliczności towarzyszyły pierwszej wykonanej w RPA transplantacji?

W RPA o śmierci orzekał lekarz. Profesor Barnard, chcąc uniknąć oskarżeń, poczekał, aż serce kobiety przestanie bić i pobrał je już po zatrzymaniu krążenia. Z uwagi na kontrowersje rasowe zdecydowano, że musi być biały dawca i biały biorca.

Jak długo żył pacjent z nowym sercem?

18 dni.

Z jakiego powodu zmarł?

Powodem był wstrząs septyczny. Początkowo myślano, że pogorszenie stanu pacjenta wynika z odrzucania przeszczepionego narządu, zwiększano dawki leków immuno-supresyjnych, ale to nie poprawiało stanu biorcy. Biorca, jak na pierwszy przeszczep, nie był wymarzonym pacjentem. Od wielu lat chorował na cukrzycę, miał nadciśnienie płucne, zaawansowaną miażdżycę obwodową. Dzisiaj wiemy, że jednym z przeciwwskazań do transplantacji jest nadciśnienie płucne, ale w latach 60. XX wieku tego nie wiedziano.

A jakie leki immunosupresyjne stosowano podczas pierwszej transplantacji?

Niestety możliwości farmakologiczne były bardzo ograniczone. Do dyspozycji były sterydy i azatiopryna. Nie było jeszcze cyklosporyny. Cyklosporyna, która zmieniła oblicze transplantacji, pojawiła się dopiero w latach osiemdziesiątych ubiegłego wieku.

Jak długo żył kolejny pacjent po przeszczepie serca?

Kolejny pacjent miał nieco więcej szczęścia. Z nowym sercem przeżył 19 miesięcy. Przeszczep został wykonany 2 stycznia 1968 roku. W świecie rozpoczęła się era transplantacji serca.

Czy warto wykonywać transplantacje serca?
Wystarczy popatrzeć na liczby:

• polski rekordzista żył ze swoim nowym sercem 30 lat

• roczna śmiertelność w przypadku ciężkiej niewydolności serca wynosi 30%

• roczna przeżywalność po transplantacji serca aktualnie wynosi 90%

• średnie przeżycie z przeszczepionym sercem to 11-13 lat

Autor Anna Słowikowska