Home Wiadomości Czym jest niewydolność serca i jakie są jej przyczyny?

Czym jest niewydolność serca i jakie są jej przyczyny?

Niewydolność serca to bardzo poważne schorzenie. Do jej ujawnienia dochodzi zwykle w momencie, w którym serce nie jest w stanie wystarczająco mocno pompować krwi, co prowadzi do niedostatecznego zaopatrzenia organizmu w tlen i substancje odżywcze. Jednak trzeba wiedzieć, że niewydolność serca rozwija się często nawet wiele lat wcześniej, zanim jeszcze wystąpią objawy. Niewydolność serca może dotyczyć jednej lub obu komór serca i rozwijać się stopniowo (wtedy mówimy o tzw. przewlekłej niewydolności serca) lub wystąpić nagle (jako „ostra” niewydolność serca). Niewydolność serca jest istotna z punktu widzenia pracowników ochrony zdrowia (jest to jedna z głównych przyczyn przyjęć pacjentów do szpitali w krajach europejskich, zwłaszcza wśród osób starszych), ale przede wszystkim z punktu widzenia pacjentów. Niewiele osób wie, że niektóre postaci niewydolności serca, zwłaszcza nieleczonej, mogą prowadzić do śmierci równie szybko, jak w wielu chorobach nowotworowych!

Jeśli dokładnie spojrzymy na definicję niewydolności serca, to określimy ją jako uszkodzenie (strukturalne lub czynnościowe) serca, które ogranicza jego zdolność do napełniania się lub wyrzucania krwi w sposób wystarczający do potrzeb ciała. Najprościej mówiąc – serce, próbując zaopatrzyć całe ciało w krew, nie jest w stanie tego robić. 

Cztery najczęstsze przyczyny niewydolności serca

Przyczyny niewydolności serca mogą być złożone i często współistnieją. Do najczęstszych należą (chociaż nie są to jedyne przyczyny):

1. Choroba niedokrwienna serca

Efekt tzw. miażdżycy jest najczęstszą przyczyną niewydolności serca. Niedokrwienie, wynikające z niedostatecznego dopływu krwi do mięśnia sercowego na skutek zwężenia tętnic wieńcowych w sercu, prowadzi do uszkodzenia komórek serca, tzw. kardiomiocytów. Zawały serca, będące skutkiem ostrego niedokrwienia, mogą trwale upośledzić funkcję serca. Dlatego też tak ważne jest, aby po pierwsze, skutecznie przeciwdziałać miażdżycy, a po drugie, z objawami mogącymi odpowiadać zawałowi serca jak najwcześniej wezwać pomoc. Im dłużej trwa niedokrwienie, tym większe ryzyko rozwoju późniejszej niewydolności serca. 

2. Nadciśnienie tętnicze

Przewlekłe nadciśnienie prowadzi do „przerostu serca”, a to z czasem doprowadza do osłabienia jego funkcji skurczowej i rozkurczowej. Wysokie ciśnienie zmusza serce do większego wysiłku, który musi sforsować, aby skutecznie przepompować krew, co ostatecznie może prowadzić do rozwoju niewydolności serca. Stąd tak istotne jest skuteczne kontrolowanie ciśnienia tętniczego – prawidłowe wartości ciśnienia tętniczego oraz sposób jego mierzenia przypomnimy w kolejnych wpisach.

3. Zapalenie mięśnia sercowego

Zapalenie mięśnia sercowego, najczęściej wywołane infekcjami wirusowymi (np. wirusem grypy, a w ostatnich latach również wirusem SARS-CoV-2), może uszkodzić komórki serca i prowadzić do osłabienia jego funkcji. Objawy zapalenia mięśnia sercowego mogą być bardzo często bardzo podobne do zawału serca, jednak zwykle zapalenie mięśnia sercowego występuje u osób młodszych, często po przebytej wcześniej infekcji. U niektórych pacjentów, zwłaszcza tych, u których nie leczono zapalenia mięśnia sercowego, może ono przejść w przewlekłą niewydolność serca.

4. Kardiomiopatia rozstrzeniowa

Jest to choroba, w której dochodzi do powiększenia i osłabienia serca w wyniku rozciągnięcia jego ścian. W kontekście serca, rozstrzeń może być wynikiem czynników wielu różnych przyczyn, w tym przebytych infekcji, działania substancji toksycznych (np. alkoholu) lub chorób z autoagresji. Co jednak istotne, istnieją pewne genetyczne zespoły lub choroby, w których rozstrzeń serca rozwija się częściej niż u innych osób. To niezwykle istotne, zwłaszcza w kontekście osób, u których wywiad rodzinny jest szczególnie obciążony – jeśli np. w jednej linii (np. ze strony mamy) niewyjaśnione duszności występowały szczególnie często, z pewnością nie można tego zaniedbywać.
No dobrze, ale czym jest rozstrzeń? Według słownika rozstrzeń to nic innego jak poszerzenie (może dotyczyć nie tylko serca, ale np. oskrzeli). Gdy serce jest powiększone, a jego ściany mocno rozciągnięte, nie jest w stanie skutecznie kurczyć się i pompować krwi. Dlatego też nie zawsze określenie „człowiek o wielkim sercu” może mieć pozytywne znaczenie – czasem w medycynie może oznaczać serce tak słabe, że niedające rady skutecznie pracować.

Dlaczego rozpoczynamy właśnie od niewydolności serca?

W kolejnym wpisie dowiecie się Państwo, jak diagnozować niewydolność serca – jakie są najważniejsze objawy i co ze strony Państwa lub Państwa bliskich powinno być sygnałem niepokojącym i sugerującym rozwój niewydolności serca. To o tyle istotne, że im szybciej my, lekarze, wdrożymy diagnostykę i leczenie, tym większe mamy szanse na zahamowanie niewydolności serca i wydłużenie Państwa życia i jego komfortu.


Autor dr n. med. Maciej Dyrbuś

Pokaż więcej powiązanych artykułów

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Sprawdź także

Kołatanie serca – czy to może być oznaka miłości?

Czternasty lutego, czyli światowe święto zakochanych – dzień, w którym wiele osób celebruj…