Co to są lipoproteiny?

Czy wiecie, co to są lipidy i proteiny?

Odpowiedz jest prosta: lipidy to tłuszcze, a proteiny to białka. 

A co to jest lipoproteina?

Lipoproteina to połączenie białek i tłuszczów.  

Do czego służą takie połączenia?

Połączenie lipidów i białek zostało „wymyślone” przez naturę po to, aby umożliwić transport związków tłuszczowych w organizmie.

A czy te tłuszcze nie potrafią się same przemieszczać? Do czego potrzebują białek?

Tłuszcze to bardzo różnorodna grupa związków. Ale łączy je jedna cecha: praktycznie nie rozpuszczają się w wodzie. A jeśli nie rozpuszczają się w wodzie, to również we krwi. A skoro nie rozpuszczają się we krwi, to nie byłoby możliwe przenoszenie lipidów z miejsca na miejsce. Dlatego ich transport w organizmie odbywa się dzięki połączeniu z białkami.

Jakie wyróżniamy główne grupy lipidów?

• Kwasy tłuszczowe
• Glicerolipidy (do nich należą trójglicerydy)
• Glicerofosfolipidy
• Sfingolipidy
• Sterole (do nich należy cholesterol)
• Prenole
• Sacharolipidy
• Polipeptydy

A co to są apolipoproteiny?

Apolipoproteiny to białka, które są składnikami lipoprotein. Apolipoproteiny mogą stanowić od 1 do 55% składu lipoprotein. Na przykład apoliproteina B100 jest składnikiem LDL, czyli lipoproteiny małej gęstości, ale również IDL i VLDL. W skrócie nazywana jest apoB100. Apo AI to główna apoliporoteina HDL.

Do czego służą apolipoproteiny?

Nie tylko do tego, aby transportować tłuszcze. Nie są tylko białkami strukturalnymi. Niektóre działają jak kofaktory, a inne jako inhibitory enzymów. Są też ligandami dla receptorów lipoproteinowych w tkankach. 

Jak klasyfikowane są lipoproteiny?

Wyróżniamy 5 klas lipoprotein:

• LDL (lipoproteina o małej gęstości)
• HDL (lipoproteina o dużej gęstości)
• IDL (lipoproteina o pośredniej wielkości)
• VLDL (lipoproteina o bardzo małej gęstości)
• Chylomikrony

W codziennych badaniach laboratoryjnych oznacza się HDL i LDL.

A gdzie tworzą się lipoproteiny?

To zależy. LDL powstaje w wątrobie, jej prekursorem jest VLDL. Chylomikrony tworzą się w jelicie. Źródłem HDL może być wątroba, jelito.

Która lipoproteina jest najważniejsza?

Każda jest ważna, ale mają inne role do spełnienia. LDL to cząstka promiażdżycowa, czyli sprzyja miażdżycy, a HDL odpowiada za tzw. odwrotny transport cholesterolu, czyli odbieranie go tkankom i przenoszenie do wątroby.

Która z nich jest największa?

Największe są chylomikrony. Są bardzo bogate w związki lipidowe. Białko to tylko 1% ich zawartości.

Z czego składa się lipoproteina o niskiej gęstości, czyli LDL?

W skład LDL wchodzą cholesterol wolny, cholesterol zestryfikowany, fosfolipidy, trójglicerydy i oczywiście apoB100.  

A co to jest lipoproteina (a), czyli Lp(a)?

Lipoproteinie (a) poświęcony zostanie kolejny felieton.

---

Autor: dr n.med. Anna Słowikowska, kardiolog, autorka książki i edukacyjnego fanpejdża
https://atspublishing.com/
https://www.facebook.com/sercewdobrymstylu