Kilka słów o Helen Taussig

Czy znacie takie pojęcie jak zespolenie Blalock-Taussig?

Pewnie nie. Chyba że ktoś studiuje medycynę.

Dlaczego warto je znać?

Zespolenie Blalock-Taussig po raz pierwszy zastosowano w 1944 r. w Klinice Pediatrycznej w Baltimore w USA. Było prawdziwą rewolucją w dziedzinie kardiologii i kardiochirurgii dziecięcej. Opracowano je, aby poprawić przepływ płucny w płucach małych pacjentów, którzy rodzili się z wadami serca, i tym samym, przedłużyć im życie. 

Zespolenie polega na wytworzeniu sztucznego połączenia prawej tętnicy podobojczykowej z prawą tętnicą płucną. Ostatnio w literaturze amerykańskiej to zespolenie wreszcie opisywane jest prawidłowo jako zespolenie Blalock-Taussig-Thomas. Wkład w opracowanie metody – i to bardzo duży – miał Vivien Thomas. W odróżnieniu od dr. Blalocka i dr Taussig Thomas nie był lekarzem. Jako czarnoskóry nie miał szans na studiowanie medycyny, pomimo swoich zdolności. Pracował jako technik.

Jaki wobec tego wkład miał Vivien Thomas?

Przeprowadził mnóstwo prób na zwierzętach. Przecież nikt nie miałby zamiaru podejmować się leczenia dzieci, jeśli metoda nie byłaby sprawdzona wcześniej podczas eksperymentów z udziałem zwierząt. Podczas operacji praktycznie zza pleców dr. Blalocka dawał mu praktyczne wskazówki techniczne.

Po co prowadzono te doświadczenia z udziałem zwierząt?

Czy możecie sobie wyobrazić, co to znaczy oznajmienie matce, że jej dziecko jest skazane na śmierć z tego powodu, że urodziło się z poważną wadą serca? Czy wiecie, co to oznacza dla rodziców obserwowanie dziecka, które przy niewielkich wysiłkach sinie i słabnie. Co to oznacza, że wraz z wiekiem jest coraz słabsze? Lepiej tego sobie nie wyobrażać. Ale taka była rzeczywistość do lat czterdziestych i pięćdziesiątych XX w.

Dlaczego?

To proste. Kardiologia nie dysponowała takimi narzędziami jak echo serca, tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny serca. Do dyspozycji był stetoskop, prymitywny aparat EKG i fluoroskopia. 

A krążenie pozaustrojowe i operacje serca?

Nie. To jeszcze nie ten etap. Krążenie pozaustrojowe, zwane sztucznym płuco- sercem, po raz pierwszy zostało użyte w 1953 r. To ono zrewolucjonizowało kardiologię i kardiochirurgię, nie tylko dziecięcą. A dzieci z wadami serca rodziły się przecież od zawsze. Rodziły się i w zależności od ciężkości wady umierały tuż po urodzeniu albo dane im było żyć jakiś czas. Nic dziwnego, że lekarze poszukiwali rozwiązań. Na tym polega praca lekarza – na ratowaniu życia. 

A kim była Helen Taussig?

Helen Taussig urodziła się w 1898 r. w USA. Jej dzieciństwo nie było łatwe. W wieku 11 lat zmarła jej matka, a Helen sama też nie była okazem zdrowia. Wskutek choroby stopniowo traciła słuch. A na dodatek była dyslektyczką, co oznaczało trudności w nauce i czytaniu. W tamtym czasie takie dzieci uważano za mniej inteligentne lub leniwe.   

A kim był ojciec Helen Taussig?

Dzięki światłemu ojcu, profesorowi ekonomii, nie zaniechano edukacji Helen. Na każdym kroku udowadniał, że trudności z czytaniem nie świadczą o braku zdolności. 

Jednego nie mógł pokonać. Pomimo tego, że sam był wykładowcą na Uniwersytecie Harvarda, to jego córka nie mogła podjąć tam studiów z uwagi na płeć. Do 1945 r. ten słynny uniwersytet miał zamknięte drzwi dla kobiet.

To jak potoczyła się kariera zawodowa Helen Taussig?

Ukończyła medycynę w 1927 r., a swoją pracę rozpoczęła w Johns Hopkins Medical School w Baltimore, ponieważ tam pozwalano kobietom na pracę. Wielu mężczyzn odnosiło się z niechęcią do pracy kobiet, ale oficjalnie musieli zaakceptować ich obecność. Helen już wtedy prawie całkowicie utraciła słuch. Mimo tego powierzono jej kierowanie kliniką kardiologii dziecięcej. 

Jak diagnozowała swoich pacjentów?

Opuszkami palców dotykała klatek piersiowych i wyczuwała wibracje dziecięcych serc. Poza tym korzystała z takich metod diagnostycznych, jakie były dostępne. Uczestniczyła w sekcjach zmarłych pacjentów, aby jak najwięcej dowiedzieć się o wadach. Bez tej wiedzy nie dałoby się opracować metod leczenia. To wtedy w zespole z dr. Alfredem Blalockiem i technikiem Vivienem Thomasem opracowali metodę leczenia operacyjnego, która miała przedłużyć życie dzieciom z tetralogią Fallota. 

Skąd nazwa wady serca tetralogia Fallota? 

W sercu z tą wadą występują cztery patologie:

1. ubytek w przegrodzie międzykomorowej (u zdrowych osób prawa i lewa komora są oddzielone pełną przegrodą),
2. zwężenie zastawki pnia płucnego,
3. przerost prawej komory (konsekwencja zwężenia zastawki pnia płucnego),
4. nieprawidłowe położenie aorty tzw. „aorta jeździec”.

Jakie były dalsze losy dr Helen Taussig?

Dr Helen Taussig została pierwszą kobietą, która objęła stanowisko prezesa Amerykańskiego Towarzystwa Kardiologicznego, czyli American Heart Association. Przed nią wybierani byli tylko mężczyźni.

Ale dokonań dr Taussig było wiele. To temat na inne felietony.

---

Autor: dr n.med. Anna Słowikowska, kardiolog, autorka książki i edukacyjnego fanpejdża
https://atspublishing.com/
https://www.facebook.com/sercewdobrymstylu