Co to jest kardiomiopatia okołoporodowa 

Co to jest PPCM?

Peripartum cardiomyopathy (PPCM) to termin w języku angielskim oznaczający w dokładnym tłumaczeniu kardiomiopatię okołoporodową. W Polsce częściej używane jest określenie kardiomiopatii połogowej.

Co to jest kardiomiopatia okołoporodowa lub połogowa?

To rodzaj zaburzenia w pracy mięśnia sercowego. Manifestuje się objawami niewydolności serca o różnym stopniu nasileniu. W przebiegu kardiomiopatii może nawet dojść do wstrząsu kardiogennego czyli sytuacji zagrażającej życiu, dlatego kobieta z podejrzeniem kardiomiopatii powinna w trybie pilnym zostać poddana szczegółowej diagnostyce kardiologicznej.

W jakich okolicznościach zdarza się kardiomiopatia okołoporodowa?

Najczęściej zdarza się pod koniec ciąży (mniej więcej w ostatnim miesiącu, ale może zdarzyć się wcześniej) lub po porodzie. Niekoniecznie od razu po urodzeniu dziecka. Nazwa kardiomiopatia okołoporodowa jest bardziej precyzyjna niż kardiomiopatia połogowa, ponieważ oznacza, że do zaburzenia dochodzi nawet przed porodem i dotyczy kobiet w ciąży.

Jak często zdarza się kardiomiopatia okołoporodowa?

Kardiomiopatia okołoporodowa na szczęście nie zdarza się często. Częstość występowania tego schorzenia różni się w zależności od pochodzenia etnicznego pacjentek i miejsca zamieszkania. Na Haiti aż 1 na 100 kobiet może być dotknięta PPCM, w USA to 1 na 2000-4000 kobiet. Szacuje się, że w Japonii PPCM zdarza się raz na 20 tys porodów.   

Rozpoznanie nigdy PPCM nie jest proste. Stawia się je po wykluczeniu innych przyczyn niewydolności serca, które mogą dotyczyć kobiet w ciąży czy też po porodzie. Nie zawsze jest łatwe. Różne kraje w różnym stopniu zapewniają staranną diagnostykę kardiologiczną swoim pacjentkom. Poza tym objawy związane z ostatnim trymestrem ciąży czyli gorsza wydolność wysiłkowa, okresowa duszność mogą utrudniać diagnostykę kardiomiopatii. Łatwo zakwalifikować objawy niewydolności serca jako objawy związane z zaawansowaną ciążą. Konieczna jest wyjątkowa czujność ginekologów – położników.

Jakie mogą być inne powody niewydolności serca w okresie okołoporodowym?

Objawy niewydolności serca mogą być spowodowane kardiomiopatią tako-tsubo, kardiomiopatią rozstrzeniowa uwarunkowaną genetycznie, zapaleniem mięśnia serca czy też zaostrzeniem wady serca nierozpoznanej przed ciążą. Przyczyn niewydolności serca z obniżoną frakcją wyrzucania może być wiele, nawet alkoholowe uszkodzenie mięśnia sercowego.

Jak wygląda diagnostyka kardiomiopatii okołoporodowej?

Rozpoznanie kardiomiopatii na początku opiera się na objawach klinicznych niewydolności serca, takich jak obrzęki, duszność, pogorszenie tolerancji wysiłku którym towarzyszy upośledzenie funkcji skurczowej lewej komory. Upośledzenie funkcji skurczowej lewej komory potwierdza się za pomocą echo serca. Wykonywane są dodatkowe badania laboratoryjne, EKG. Bywa, że potrzebne jest wykonanie rezonansu magnetycznego serca.

Jaki jest patomechanizm PPCM?

Na razie istnieje znacznie więcej pytań i hipotez niż precyzyjnych odpowiedzi na temat przyczyn PPM. W rozwiązaniu tych zagadnień na pewno pomogą nowe technologie, zdobycza genetyki i dziedzin „omicznych”

Jedna z hipotez to taka, że wytwarzane przez łożysko substancje antyangiogenne wywierają negatywny wpływ na serce matki. W przypadku upośledzonego działania mechanizmów ochronnych serca przed tymi czynnikami lub w przypadku nadmiaru tych czynników dochodzi do zaburzenia funkcji poszczególnych kardiomiocytów czyli komórek mięśnia sercowego.

Fizjologicznie to prolaktyna jest tym hormonem, który chroni śródbłonek naczyniowy. Ale w okresie zwiększonego stresu oksydacyjnego spowodowanego ciążą może dochodzić do powstania innej formy prolaktyny czyli o masie cząsteczkowej 16kD. A ta forma prolaktyny działa na kardiomiocyty toksycznie.

Jak wygląda leczenie PPCM?

Leczenie PPCM to leczenie niewydolności serca. Powinno być zgodne z wytycznymi towarzystw naukowych.  Nie jest to łatwe w ciąży. Podczas doboru leków trzeba uwzględniać to, że niektóre są podczas ciąży przeciwwskazane.

Jaki może być przebieg PPCM?

Od pełnego wyzdrowienia aż po ciężką niewydolność wymagającą implantacji urządzenia do wspomagania lewej komory (LVAD) nawet po transplantację serca. Pomimo wielu wysiłków zespołów leczniczych czasami całość działań kończy się niepomyślnie.

Jakie jest rokowanie?

Mniej więcej połowa osób może liczyć na pełne wyzdrowienie.

A co z ponowną ciążą jeśli wszystko zakończy się wyzdrowieniem?

Planowanie ponownej ciąży nie jest proste. Istnieje ryzyko, że podczas kolejnej ciąży sytuacja może się powtórzyć. Najwyższe ryzyko dotyczy takiej sytuacji, jeśli u Pacjentki frakcja wyrzucania wynosiła poniżej 25%. Ryzyko PPCM w kolejnej ciąży wynosi wtedy około 44%. To duże ryzyko.

Dane źródłowe: Wytyczne Heart Failure Association of the European Society of Cardiology Study Group on peripartum cardiomyopathy z 2019 roku.

---

Autor: dr n.med. Anna Słowikowska, kardiolog, autorka książki i edukacyjnego fanpejdża
https://atspublishing.com/
https://www.facebook.com/sercewdobrymstylu