Zakrzepica żylna po implantacji stymulatora. Co dalej?

Zabieg implantacji kardiostymulatora polega na tym, że przez żyłę pachową lub odpromieniową wprowadza się elektrody do serca, które przenoszą bodźce elektryczne z puszki rozrusznika bezpośrednio do serca. Elektrody przechodząc właśnie przez te żyły, wchodzą do żyły podobojczykowej, która odprowadza krew z całej ręki, ale także z niektórych okolic klatki piersiowej.

Umieszczenie elektrod w żyłach wpływa niestety na przepływ krwi. Mechanizm jest następujący – otóż elektrody zajmują po prostu określoną objętość naczynia i dlatego zaburzają przepływ krwi (pamiętajmy, że krew płynie w układzie żylnym o wiele wolniej i pod niższym ciśnieniem niż krew w układzie tętniczym, co sprzyja powstawaniu zakrzepów w uszkodzonych żyłach). To zaburzenie przepływu krwi niestety sprzyja powstawaniu zakrzepów wzdłuż elektrod, zwłaszcza w miejscach, w których żyły poddawane są np. uciskowi z zewnątrz (tj. w okolicy przejścia żył z ramienia przy obojczyku). Czasami dochodzi też do całkowitego zamknięcia światła żyły.

Układ żylny kończyny górnej na szczęście dzięki wzajemnym połączeniom między poszczególnymi żyłami, umożliwia odprowadzanie krwi z ręki i przypadki całkowitego zablokowania odpływu krwi z ramienia są skrajnie rzadkie.

Przebieg żyły pachowej oraz jej łączenie się z żyłą odpromieniową (które dają żyłę podobojczykową) na granicy ramienia i klatki piersiowej powoduje, że to miejsce sprzyja powstawaniu zakrzepów zorganizowanych wokół elektrod. Jeżeli dynamika tworzenia się zakrzepu jest szybka, może dojść do tzw. ostrej zakrzepicy żyły.

Ostra zakrzepica żyły podobojczykowej po implantacji kardiostymulatora pojawia się najczęściej do tygodnia od zabiegu. Nie ma pełnych statystyk dotyczących tego jak często pojawia się taka zakrzepica, ani jak często dochodzi do całkowitego zamknięcia żyły przez którą wprowadzono elektrodę. W niektórych pracach wskazuje się, że zwężenie światła naczynia dotyczy 56% pacjentów, przy czym u połowy z nich dochodzi do całkowitego zamknięcia żyły.

Jakie są objawy?

Powstanie zakrzepu przy elektrodzie i ograniczenie przepływu krwi powoduje, że krew w żyłach kończyny górnej nie jest efektywnie odprowadzana – dochodzi do jej zastoju w ręce o wynikających z zastoju objawów – zaczerwienienia kończyny górnej, powiększenia jej obwodu oraz bolesności. Bolesność oznacza, że zaczerwieniona kończyna boli sama z siebie. Dotyk, ucisk może ten ból nasilać.

Jak się zachować?

Jeśli pojawią się takie objawy koniecznie należy zgłosić się do lekarza, najlepiej do ośrodka, w którym wykonywano procedurę implantacji kardiostymulatora. Konieczne jest dokładne badanie lekarskie, najlepiej uzupełnione badaniem ultrasonograficznym. Badanie ultrasonograficzne pomaga potwierdzić obecność zakrzepu w żyle oraz wykluczyć potencjalnie inne przyczyny tego stanu.

Jak leczyć?

Na szczęście nie trzeba usuwać elektrody, natomiast konieczne jest włączenie leczenia przeciwzakrzepowego. Pomaga ono w udrożnieniu światła naczynia, przynajmniej częściowym udrożnieniu naczynia, oraz zapobiega dalszemu powstawaniu zakrzepu. Takie leczenie w większości przypadków trzeba stosować bezterminowo. Jeżeli zwężenie naczynia lub jego zamknięcie jest bezobjawowe, wówczas nie jest konieczne stosowanie leczenia przeciwzakrzepowego. Problem za to mogą mieć lekarze, którzy u takiego pacjenta będą musieli np. wyjąć elektrody, albo dołożyć nowe.

Problem zwężania światła żył, ich zamknięcia czy zakrzepicy, był jedną z inspiracji do rozwoju technologii rozruszników bezelektrodowych. Takie urządzenia są już implantowane na świecie i w Polsce, przy czym wskazania do ich implantacji są na razie ograniczone – często traktowane są jako zabiegi ratunkowe dla pacjentów, u których konieczne było usunięcie elektrod, a którzy wymagają stałej stymulacji. Zabieg polega na wprowadzeniu przez żyłę udową do prawej komory serca właściwego rorusznika-eletrody, która zaczepiana jest w mięśniu komory i stymuluje pracę serca.