Senior ma nadciśnienie. Jak pomóc?

Problem nadciśnienia tętniczego w Polsce dotyczy około 8 milionów osób dorosłych. Jest tak, że im jesteśmy starsi, tym bardziej prawdopodobne, że będziemy mieć nadciśnienie.

Zasady leczenia nadciśnienia oraz jego kontroli są jednak odmienne dla osób po 75 roku życia.

1. Inne wartości docelowe. Dla osób po 75 roku życia docelowe ciśnienia tętnicze, w zakresie wartości skurczowych (czyli tzw. pierwsze ciśnienie), może mieścić się w zakresie 140 do 150 mmHg. Jeśli ciśnienie skurczowe u seniora nie przekracza wartości 160 mmHg, należy w ogóle zastanowić się nad włączaniem leczenia.

   150/90 u osoby po 75 roku życia, to wcale nie jest złe ciśnienie!

   Z kolei wartość ciśnienia rozkurczowego (tzw. drugie ciśnienie), nie powinno przekraczać 90 mmHg. Intensywne leczenie nadciśnienia tętniczego z obniżaniem jego wartości do np. 120 mmHg wcale nie musi wpływać korzystanie na zdrowie seniora. Tak obniżone ciśnienie może paradoksalnie, wpływać na pogorszenie ukrwienia wielu organów, jak ośrodkowy układ krążenia czy nerki, pogarszając ich funkcję.
2. Jakie badania wykonać u seniora z nadciśnieniem? Konieczne jest wykonanie badania elektrokradiograficznego (tzw. ekg) oraz badań laboratoryjnych: badanie morfologii krwi, oznaczenie poziomu glukozy na czczo, oznaczenie poziomu cholesterolu całkowitego oraz cholesterolu LDL, oznaczenie elektrolitów (potasu, sodu), wykonanie badania ogólnego moczu oraz ocena funkcji nerek z oznaczeniem poziomu kreatyniny. Wyniki tych badań są ważne z punktu widzenia nie tylko wprowadzania leczenia, ale także zaplanowania kontroli. Może okazać się np., ze pogorszona jest funkcja nerek – to warunkuje nie tylko  możliwość włączania pewnych leków, ale i konieczność badań dodatkowych jak np. USG nerek oraz konsultację nefrologiczną.
3. Jak oceniać ciśnienie? Warto wykonywać nie tylko pomiary ciśnienia tętniczego rano po obudzeniu się, ale także okresowo w ciągu dnia, czasem wieczorem. Warto poznać jak „zachowuje się” ciśnienie tętnicze. Nie ma ono nigdy wartości stałych. Informacje na temat zmian wartości ciśnienia tętniczego w ciągu dnia są nie tylko przydatne przy planowaniu schematu farmakoterapii, ale mogę nieść przydatne wskazówki diagnostyczne dla lekarza. Koniecznie należy przynajmniej dwa razy sprawdzić ciśnienie w pozycji stojącej np. 1 minutę po pionizacji. Jeśli wartość tego ciśnienia będzie mniejsza niż w pomiarze w pozycji siedzącej, należy o tym poinformować lekarza. Taki spadek ciśnienia w czasie wstawania jest wskazówką, że osoba starsza może doświadczać tzw. hipotonii ortostatycznej – czyli odruchowego spadku ciśnienia tętniczego w czasie podnoszenia się. Należy wówczas zastanowić się nad zmiana farmakoterapii oraz zwrócić uwagę seniorowi, aby unikał gwałtownego podnoszenia się, gdyż może to zakończyć się przejściowymi zawrotami głowy lub nawet upadkiem. 

   Teraz już wiem, skąd u mojego taty wzięły się zawroty głowy. Od kiedy wyćwiczył w sobie odruch spokojnego wstawania, czuje się lepiej i nie ma obaw co do zawrotów głowy. Pan Tomek, syn Pana Zbigniewa, 81-latka z nadciśnieniem tętniczym.

4. O jakich badaniach dodatkowych pomyśleć? Można rozważyć wykonanie badania USG tętnic domózgowych, czyli m.in. tętnic szyjnych. W takich badaniach można ocenić ewentualną miażdżycę tętnic szyjnych oraz jej zaawansowanie. Jeśli nigdy wcześniej nie wykonywano, można rozważyć wykonanie badania USG jamy brzusznej.
5. Na co jeszcze zwrócić uwagę przy pomiarach ciśnienia? Zawsze, poza oceną ciśnienia tętniczego, koniecznie należy ocenić puls, czyli akcję serca, oraz jej miarowość. Każda niemiarowość pracy serca powinna być potraktowana poważnie, zwłaszcza jeśli serca ewidentnie bije niemiarowo. Może to być migotanie przedsionków – poważna w swoich konsekwencjach arytmia serca, która wymaga włączenia leków chroniących pacjenta przed udarem niedokrwiennym mózgu.
6. Zapisz leki stosowane u seniora. Zapisz listę leków stosowanych przez seniora, przygotuj kilka kartek z listą, włóż je np. do jego portfela, dokumentów, zostaw w domu w widocznym miejscu. W sytuacjach nagłych, kiedy senior trafi do szpitala, taka lista może być bardzo pomocna dla personelu.
7. Przekonuj seniora do konieczności utrzymania leczenia. Wiele osób z nadciśnieniem w ogóle nie odczuwa samej choroby. Leczenie czegoś, czego nie tylko nie widać, ale czego się nie czuje, to wyzwanie. Sami zadajmy sobie pytanie czy dbamy o zdrowie, jeśli nie mamy w tym zakresie żadnych deficytów. No właśnie. Jeśli senior oponuje leczeniu, twierdząc, że czuje się dobrze, albo, że nic to mu nie daje, cierpliwie i spokojnie przekonuj. Przypominaj, że leczenie chroni przed następstwami wysokiego ciśnienia jak zawał serca czy udar mózgu. Przypominaj, jak zależy Ci na tym, aby bliska Ci osoba jak najdłużej pozostała w dobrej kondycji. Przypominaj jak ją kochasz i jak jest Ci potrzebna. Czasami trzeba niektórych postraszyć perspektywą np. następstw udaru mózgu pytając, jak wyobrażają sobie życie, gdyby nie daj Bóg, nie mogliby ruszać ręką albo nogą, alby gdyby stracili możliwość mówienia.